Ongi etorri Etxaurira. Etxauri Iruñerrian dago, mendebaldean, izen bereko bailararen iparrean.  Etxauriko udalerriak bi toki ditu: Etxauri eta Otazu. Herria leku lasaia eta abegikorra da, eta bertaratzen direnak harriturik gelditzen dira begien aurrean duten naturaren handitasunagatik.
Ikustekoak dira Sarbil mendilerroko Santa Cruz tontorra eta bertako eskalada eskola, Nafarroan parekorik ez duena. Hor dituzte eskalatzaileek ia mila bide (El Kiriako, El Cantero, La Rueca, El Uso); ederra ere Etxauri mendi-lepotik dagoen bista: bailara osoa ikus daiteke, baita Iruñerria ere; eta eguna argia bada, urrutian bereiziko ditugu Pirinioak eta Moncayo mendia.

Gure kale eta plazetan – zabal eta lasaiak- paseoan ibiliz gero, antzinako dorreak eta oinetxeak ederretsiko ditugu, baita gure jendearen abegikortasuna ere. Horregatik guztiagatik leku ederra da Etxauri, bertakoendako eta bisitariendako.

Etxaurin ongi barneratu dira ohiturak, eta aberatsa da baliabide naturaletan: gereziak, ardoak, Iruñerriko arkumeak. Dena den, haren balorerik preziatuena natura bera da, eta bere handitasunean disfrutatuko dugu.

Edozein urtaro da ona etxauri bisitatzeko: negua eta udazkena Sarbil mendian edo Arga ibaiaren bazterrean ibiltzeko; ekaina herriko festetan gozatzeko, edo gure gerezi ederrak dastatzeko; eta udan igerilekuan lasaitu bat hartzeko, naturaz gozatu eta gero.
Eskalatzaileek aukera zabala dute, hain dira ugariak eta bariatuak bertako eskalada bideak.
Web gune honetan gure herria erakutsiko diegu bertakoei eta bisitariei.

Ongi etorri, bada; eta espero dugu web hau zuen gustukoa izatea, eta lagungarri izan dadila gure herria bisitatzeko.

Agur bero bat.
Udalbatza.

Alkatea: Idoia Aritzala Etxarren (EHBildu).

Zinegotziak:

• Ainara Baquedano Munarriz (EHBildu)
• Iker Satrústegui Pérez (EHBildu)
• Itxaso Sagardoy Lacosta (EHBildu)
• Itziar Calvo Oteiza (EHBildu)
• Julen Lazcano Andueza  (EHBildu)
• Osane Andueza Osés (EHBildu)

Idazkaria: Alberto Mauleón, Bidaurretan, Ziritzan eta Etxarrin idazkari ere bada.

• Autonomi Erkidegoa: Nafarroa.
• Herrialdea: Nafarroa.
• Kategori Historikoa: Udalerria.
• Kategori Administratiboa: Udala.
• Barruti Judiziala: Iruña.
• Merindadea: Iruña.
• Eskualde Geografikoa: Etxauribar.
• Populazioa 2022/01/14: 723 biztanle
• Hedadura: 13,64 Km².
• Altuera : 412 metro.
• Iruñerako distantzia: 14 Kilometro.
• Komunikazioak / Errepideak: NA-700 (Iruña – Lizarra) errepidean dago.
• Jentilizioa: Etxauriarra.

GEOGRAFIA

Geografiari dagokionez, Etxauribarrek halako batasun bat dauka, mendiz inguratua eta Arga ibaiak zeharkatua. Ibarraren sarrera ekialdean dago eta, irteera berriz, hego-ekialdean. Iparraldean, Sarbil mendia da mugakide, eta hegoaldean, Erreniega mendia.

Etxauri herria Ibarraren sarreran dago, Sarbil mendiaren failak gerizpetua eta, gain batean eraikia; toki estrategikoa da ibarreko gainerako tokietara joateko bideak kontrolatzeko. Herria ez du halabeharrak toki horretan kokatu, aski eta sobra frogatua baitago giza taldeak inguru honetan bizi izan direla duela 18.000 urtetik hona; horren lekuko dira Sarbil mendian dataturiko eta azterturiko 20 aztarnategiak. Aztarnategiok Epigravete eta Solutre aldietatik Burdin Arorainokoak dira.

Sarbil mendia Etxauribarko lurrik zaharrenak dira; Eozeno ertainekoak dira, zehazki, noiz eta kareharriak jalki zirenekoak. Batetik, Pirinioetako failak kareharriak altxatzea eragin zuen eta, bestetik, Zokalo Hertziniarrak mendia altxarazi zuen; horren eraginez, Sarbil mendia haustura mailakatuz eta paraleloz osaturiko bloke goratu bat da. Horrela, kareharriz osaturiko hormatzar ikusgarriak sortu ziren, tarte batzuetan 100 metro inguruko altuera dutenak.

Kareharrizko horma horiek oso desberdinak eta desordenatuak dira eta eskalatzaile asko erakartzen dituzte, hormak oso ezagunak baitira eskalada munduan. Izan ere, adituen esanetan, inguru hori Nafarroako eskalada-eskolarik hoberena da eta Europako hoberenetarikoa harri bigunetan; horrela, failan kirol-aukera ugariak egin daitezke: bide batzuk oso aproposak dira eskaladan ikasteko eta beste batzuk, berriz, adituenentzako ere muturreko bideak dira.

Etxauri Sarbil mendiaren hegoaldean dagoenez, herria iparraldetik datozen eragin meteorologikoetatik babestua dago. Etxauri eguzkialdean dago, berokian, failak gerizpetua eta hegoaldera begira; horren eraginez, gure udalerria toki benetan pribilegiatua da, eta oso mikroklima berezia du.

Ezaugarri horiei guztiei Arga erantsi behar zaie, ibaiak ezker-eskuin zeharkatzen baititu Etxauriko udalerriko beheko lurrak; Argak sekulako meandroak eratu ditu zelaigune zabal-zabaletan, eta lur horiek guztiak oso emankorrak dira nekazaritzarako. Horren ondorioz, ederki hazten dira gure lurretan latitude baxuagoetako nekazaritza-landareak; esate baterako, zerealarekin batera, mahastia, eta batez ere, gerezia eta beste fruta-arbola batzuk. Agiri zaharren arabera, Erdi Aroan ere mahastia bazegoen. Izan ere, Nafarroako Erresumako upeltegiak gure inguruko ardo ekoizpenaz hornitzen ziren.

Bestalde, ur-baliabideak nabarmendu behar dira. Sarbil mendiko kareharria oso porotsua eta iragazkorra da, eta eraketa geologiko horren ondorioz, euri-ur gehienak lurpean sartu eta beheko zelai zabaletan azaleratzen dira iturri eta iturburu aunitzen bitartez. Haietako batzuk ur termalen eta sufretsuen iturburuak dira; esate baterako, Iberokoak, Etxaurikoak eta Belaskoaingo Errege Bainuetxe zaharrekoak. Horrek guztiak eraginik, gure lurraldea inguru aproposa eta atsegina da biztanleentzako, bai eta animalientzako eta nekazaritzarentzako ere; horrela, harreman ezin hobea dago naturaren eta gizakien artean, inguru ederra bai bizitzeko bai gozatzeko.